Κυριακή 25 Απριλίου 2010

γάμος2



Αργότερα, η νύφη με την "παρανύφη", μια κοπέλα που διάλεγε για σύντροφο και βοηθό στις μεγάλες τούτες ώρες ( η παρανύφη έπρεπε να έχει και τους δυο γονείς στη ζωή), πήγαιναν στα σπίτια και καλούσαν: " αύριο έχουμε το γάμο κι αν έχετε ευχαρίστηση...", και εκείνοι απαντούσαν : "φχαριστούμε, αντι η ώρα η καλή κι στ' μεγάλ' χαρά", και στην παρανύφη εύχονταν:"άντι κι στα δικά σ' μι του καλό". Δυστυχως τα τελευταία χρόνια "εισέβαλε" το απρόσωπο χαρτί με τα χρυσά γράμματα, που αντικατέστησε τη ζωντανή και γεμάτη αιδώ και συγκίνηση φωνή της νύφης.
Το βράδυ, μετά τα καλέσματα, όλες οι φίλες θα φέρουν τα δώρα τους στη νύφη. Θα λουστούν και θα αλλάξουν όλες μαζί. Στα "λουσίματα", όπως τα λεν, όλοι φεύγουν, μόνες οι κοπέλες με τη νύφη. μαντεύετε τι γίνετε. Χαρές και πειράγματα, αστεία πιπεράτα και υπονοούμενα, γέλια και τραγούδια.

Νύφη τα χιόνια λούστηκες και πήρες την ασπράδα
κι απ όλες τις τριανταφυλλιές την ροδοκοκκινάδα
σαν τι τραγούδι να σε πω νυφούλαμ' να σ' αρέσει
έχεις αγγελικό κορμί και δαχτυλίδι μέση.
Τη νύφη μας την είχαμε στη γλάστρα λουλουδάκι
και τώρα τη χαρίσαμε σ' ενα παλικαράκι.

Πριν φύγουν οι κοπέλες από το σπίτι της νύφης, γράφουν όλες τ' όνομά τους στο γοβάκι της κι όποιος το όνομα δεν σβήσει την άλλη μέρα, θα παντρευτεί μέσα στον ίδιο χρόνο.

Συνεχίζεται... ( με το σπίτι του γαμπρού)

Read more...

Σάββατο 17 Απριλίου 2010

Γάμος


Συνεχίζουμε τώρα, ύστερα από τις γιορτές του Πάσχα, με τα έθιμα από την Ιμβρο.
Είχαμε σταματήσει στα αραβωνιάσματα.
Καιρός να πούμε για τον γάμο.
Ο γάμος είναι ασφαλώς το σημαντικότερο γεγονός στην ζωή μας, είναι ο θεμέλιος λίθος στην ζωή της κοινωνίας, αλλά και η εκπλήρωση της αποστολής μας. Λέγαμε στην ίμβρο, όταν κάποιος παντρεόταν, οτι "μπαίνει στον κόσμο", οτι πρέπει να "μπεις στον κόσμο" ( να παντρευτείς), για να καταλάβεις τον κόσμο, αν δεν μπεις στον κόσμο είσαι παράσιτο, είσαι ανάξιος, μένεις έξω του "νυμφώνος".
Εισιτήριο λοιπόν για τον κόσμο, για τη ζωή, είναι ο γάμος γι αυτό ανάλογη είναι και η όλη συμπεριφορά προς τον θεσμό, αλλά κυρίως κατά την τέλεση του γάμου, όταν δηλαδή παίρνεται το "εισιτήριο" για τον κόσμο.
Αλλά ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή.
Παραμονές του γάμου και ο πυρετός στο σπίτι της νύφης είναι υψηλός. Ολοι οι δικοί, οι γονείς, τα αδέλφια, οι συγγενείς, οι γείτονες και οι φίλες της νύφης, όλοι στο πόδι. Θ στολίσουν το καινούργιο σπίτι, θα απλώσουν τα προικιά, θα γμίσουν τις αυλές και τα μπαλκόνια με γλάστρες και λουλούδια και την παραμονή του γάμου θα γίνουν τα καλέσματα. Αλλοτε το κάλεσμα γινόταν με ένα "κ'λίκ'", μια κουλούρα με πλουμίδια περίτεχνα φτιαγμένη ήταν το προσκλητήριο, εξ ου και "κ'λικ' σου στείλαμε ή κ'λικ' θα σου στείλουμε" λενε κοροιδευτικά στον απρόσκληρο η ανεπιθύμητο επισκέπτη.
Συνεχίζεται...

Read more...

Κυριακή 4 Απριλίου 2010

Δευτέρα Ανάσταση


Δευτέρα Ανάσταση
Και μετα από ολιγόωρη ανάπαυλα, που ο καθένας θα πήγαινε στο σπίτι του να ανταλλάξουν τον χαιρετισμό της αναστάσεως και να τσουκρίσουν το κοκκινο αυγό, άρχιζαν οι καμπάνες των εκκλησιών να χτυπούν χαρμόσυνα. Ολοι μαζεύονταν στον αυλόγυρο της εκκλησίας, από όπου θα ξεκινούσε η πομπή. Οι τουφεκιές και τα μπουρλότα δονούσαν τον αγέρα και οι φωνές και τα γέλια των παιδιών συμπλήρωναν το σκηνικό της χαράς. Πριν ξεκινήσει η πομπή έβγαινε ένας δίσκος για την ¨Ανάσταση" του οποίου οι εισπράξεις θα ενίσχυαν το ταμείο της εκκλησίας, και ο πιο ανοιχτοχέρης που θα πρόσφερε τα πιο πολλά θα είχε την τιμή να σηκώσει την "Ανάσταση", κατα την διάρκεια του Εσπερινού, την "δευτέρα ανάσταση" όπως την λέμε.
"Δευτέρα Ανάσταση", το αποκορύφωμα τηςΛαμπρής, "εορτή εορτών και πανήγυρις πανηγύρεων". Μετά την δευτέρα ανάσταση γέμιζαν οι δρόμοι χαρούμενο κόσμο και τα φιλιά της αναστάσεως σφάλιζαν τη χαρά. Εκείνες τις ώρες, είχες πραγματικά την αίσθηση οτι "συναγάλλεται ο ουρανός και η γη". Τα γλέντια και οι χοροί γίνονταν την άλλη μέρα, την Λαμπροδευτέρα, έτσι λέγαμε την Δευτέρα της Διακαινησίμου, Λαμπροτρίτη κλπ και την Κυριακή του Θωμά "Δίλαμπρο", πάλι με αρνί στον φούρνο, διπλή γιορτή, διπλοί και πολλές κοπέλες με τα παλικάρια τους, αγάπες και προξενιά που κυοφορούνταν την διάρκεια της Σαρακοστής,σήμερα έδιναν το παρόν.
Στο Ευλάπιο συνήθιζαν να καίνε τον Ιούδα το Πάσχα. Τα παιδιά το Μέγα Σάββατο, έκαναν το ομοίωμα του Ιούδα, ένα σκιάχτρο φορτωμένο κουρέλια και το έμπηγαν σ' ένα πάσαλλο στον αυλόγυρο της εκκλησιάς. Την αυγή με το "Χριστός Ανέστη" του πάταγαν φωτιά. Ομως η επιχείρηση δεν είχε πάντα επιτυχία. Τα παιδιά της γειτονικής Παναγιάς έρχονταν αποβραδίς και τον έκαιγαν. Έτσι και αυτοί αναγκάστηκαν να λάβουν τα μέτρα τους.
Για να τον φυλάξουν κρύβονταν στον αυλόγυρο και όταν έκαναν την εμφάνισή τους οι επιδρομείς τους υποδέχονταν με "καταιγισμό πυρός", βροχή οι πέτρες επάνω τους. Οι Παναγιαλίδες, κάτοικοι της Παναγιάς, δεν το είχαν για καλό να φυγομαχίσουν και να ρεζιλευτούν πασχαλιάτικα. Περνούσαν στην αντεπίθεση με τα ίδια όπλα. Σωστός πετροπόλεμος.
Αποτέλεσμα; Την άλλη μέρα, Πάσχα, πολλά κεφάλια δεμένα και στα δυο τα στρατόπεδα. Παρ' όλα αυτά, τα ατυχήματα και οι τραυματισμοί δεν ανέκοψαν τη συνήθεια και ο πετροπόλεμος της Παναγιάς και του Ευλάμπιου έγινε παράδοση.

Read more...

Πάσχα. Η πρώτη Ανάσταση.


"Αυτή η Κλητή Αγία ημέρα" για τους Ιμβριώτες ήταν αγία σε όλο της το πλάτος.
Ηταν ημέρα εσωτερικής χαράς και πνευματικής ανάτασης. Τα άτομα, οι οικογένειες, τα χωριά ζούσαν μια μέρα γαλήνης και αδελφωσύνης. Τη ημέρα αυτή δεν γλεντούσαν ούτε χόρευαν, όπως συνέβαινε στις άλλες γιορτές, που έπιναν, μεθούσαν και πολλές φορές "άνοιγαν παλιά ντεφτέρια".

Πρώτη Ανάσταση

Ολοι ντυμένοι στα καινούργια, όπως και τα Χριστούγεννα. Ντύνονταν για να γιορτάσουν, όχι για να κάνουν επίδειξη. Ετσι αισθάνονταν "νέοι" άνθρωποι και καλύτεροι. Εσωτερική ανακαίνιση με την προσευχή και τη νηστεία, εξωτερική ανανέωση με τα καινουργια ρούχα.
Οπως τη Μεγάλη Εβδομάδα, έτσι και το Πάσχα, ο βαθιά θρησκευόμενος λαός της Ίμβρου δεν αισθανόταν συγκίνηση του "Χριστός Ανέστη", αν δεν το άκουγε στην εκκλησιά, όχι σαν σύνθημα για φαγοπότι, αλλά σαν σάλπισμα αγελικό: "ουκ έστιν ώδε αλλ' εγήγερται" Ειχε την εντύπωση πως κάπου θα Τον δεί, να πορεύεται προς Εμμαούς.
Η Ανάσταση γινόταν "Ορθρου βαθέως" καιμετά όλοι με τις λαμπάδες αναμμένες "εκ του ανεσπέρου φωτός" έμπαιναν στις εκκλησιές και με κατάνυξη παρακολουθούαν την λειτουργία που διαρκούσε ως τα χαράματα. Κανένας δεν αποχωρούσε αν δεν άκουγε την ευχή του αγίου Χρυσοστόμου που είναι το κλειδί της αυλάιας των 50 ημερών. Επρεπε να ακούσουν τον ιερέα να ρωτά: "Επικράνθη ο Άδης;" κι όλοι μαζί απαντούσαν: "Επικράνθη" τρεις φορές. "Ανέστη Χριστός;" "Ανέστη" απαντούσαν όλοι μαζί με βοή.

Read more...

Σάββατο 3 Απριλίου 2010

Το Μεγάλο Σαββατο


Μια μέρα γεμάτη μυστήριο και δέος. Μια μέρα διπρόσωπη. Απ' τη μιά η "Ζωή εν τάφω" και από την άλλη η ζωή απλώνει τα φτερά της να αγκαλιάσει τον κόσμο. Η προσδοκία της Ανάστασης. Από την μιά το δέος του θανάτου και από την άλλη η ελπίδα της Ανάστασης.
"Ανάστα ο Θεός κρίνων την γην" λ΄γει η Εκκλησία το πρωί του Μεγάλου Σαββάτου, κι ο παπάς με ένα πανέρι δαφνόφυλλα που σκορπά μέσα στο ναό είναι σαν να φέρνει το μεγάλο μηνυμα.
Τα φύλλα τούτα μάζευαν οι πιστοί και τα έφερναν στα σπίτια τους, προμηνυμα Λαμπρής κι ύστερα τα σκορπούσαν στους κήπους και τα αμπέλια φυλακτό από "πάντα όφεον και σκορπίον"
Για την Ιμβριώτικη οικογένεια το μεγάλο γεγονός του Μεγάλου Σαββάτου ήταν το αρνί, ο "πασχάλιος αμνός". Κάθε νοικοκύρης έσφαζε το αρνί ή το κατσίκι στην αυλή του. Το "μυστήριο" τελούσε ο πατέρας με χειρονομίες επίσημες, σοβαρός και αμίλητος. Το αίμα έκανε αυλάκι. Ηταν η μόνη φορά που δεν άφηναν το σκύλο να το γλείψει, έχυναν νερό να αραιώσει και να το πιεί το χώμα. Τα παιδιά με φανερή περηφάνια παρακολουθούσαν "τα γενόμενα". Υστερα ο πατέρας το ανέβαζε στο σοίτι και το παρέδινε στη νοικοκυρά. Αυτή είχε τη φροντίδα για το ψήσιμο του πασχαλινού αρνιού στοφούρνο είχε μια ιδιαιτερότητα, μοναδική ίσως. Το έψηναν γεμιστό στο φούρνο.
Η νοικοκυρά κατ' αρχήν έπρεπε να υπολογίσει πόσος "γόμος" της χρειάζεται, για να γεμίσει το κουφάρι του αρνιού. Εβραζε τα συκωτάκια και τα άφηνε να κρυώσουν, ύστερα τα έκοβε ψιλά ψιλά και τα ανακάτευε με ρύζι, πρόσθετε ψιλοκομμένα κρεμμυδάκια φρέσκα και τρυφερά, μάλαθρο, δυόσμο, αλάτι πιπέρι και το χυμό ενός λεμονιού. Τα ανακάτευε καλά καλά και ο "γόμος" ήταν έτοιμος. Ετριβε κατόπιν το εσωτερικό του αρνιού με βούτυρο, αλάτι, πιπέρι και λεμόνι και τοποθετούσε μέσα το "γόμο" κατόπιν έραβε με κλωστή το άνοιγμα και το έβαζε στον "ταβά" (=ταψί). Το έτριβε κι επ' έξω, όπως είχε κάνει για το εσωτερικό, έβαζε το ανάλογο νερό και το σκέπαζε με ένα φύλλο ζυμάτι, φλουμάρι, για να μην τ' "αρπάξει" ο φούρνος και καεί, και το έβαζε στο φούρνο.
Το φούρνιζαν στους φούρνους της γειτονιάς 4-5 μαζί, εκλειναν τηνπορτούλα του φούρνου με το "πούμα" και το έχριζαν γύρω γύρω με λάσπη, για να μην φύγει η ζέστη, εκεί το άφηναν όλη νύχτα. Το τι συντελούνταν μέσα στο φούρνο όλη νύχτα, μόνο όσοι έχουν την "έσωθεν μαρτυρία", του φούρνου δηλαδή, αυτοί...ξέρουν!
Η όλη διαδικασία γινόταν με θρησκευτική προσήλωση, γιατί δεν ήταν μόνο το "και φαγόντες ευρανθώμεν", αλλά η ψυχική πανδαισία που υλοποιείται με τη θυσία του "ενιαυτού αμνου", που είναι το σύμβολο της Μεγάλης μέρας.

Read more...

Παρασκευή 2 Απριλίου 2010

Μεγάλη Παρασκευή


Αληθινά μεγάλη μέρα! Την μέρα αυτή δεν εκαναν καμιά δουλειά, ολοήμερη και προσευχή. Στις εκκλησίες οι καμπάνες χτυπούσαν νεκρώσιμα, για να θυμίζουν πως είναι μέρα πένθους. Οι μητέρες από πολύ πρωί έφερναν τα παιδιά της στην εκκλησία, για να χαιρετήσουν τον Εσταυρωμένο, και πριν σκύψουν να φιλήσουν τα πόδια του, απόθεταν στην βάση του Σταυρού λουλούδια, πολλά λουλούδια, πρώιμα ανοιξιάτικα, πασχαλιές, βιολέττες, μενεξέδες και ξερό βασιλικό. Ταλουλούδια τούτα τα μοίραζαν οι ιερείς το βράδυ μετά την Αποκαθήλωση στους πιστούς, που έρχονταν να χαιρετήσουν τον Επιτάφιο. Οι νοικοκυρές τα φύλαγαν όλο τον χρόνο στο σπίτι και τα έκαιγαν γιανα "καπνίσουν" τους βασκαμένους και τους δαιμονιζόμενος.
Οσες μητέρες η άδελφές που είχαν ιδιάιτερο λόγο να ανησυχούν για τοπαιδί ή τον αδελφό ή τον άνδρα που ήταν άρρωστος, η στρατιώτης ή ξενιτεμένος, έβγαιναν με άνα καλάθι που είχε μέσα λάδι, κεριά, λίβανο και λουλούδια, προσκυνήσουν σε όλα τα εξωκλήσια που ήταν γύρω στα χωριά. Το απόγευμα, μετα τον Εσπερινό και την Αποκαθήλωση, δεύτερο προσκύνημα στον Επιτάφιο. Καταστόλιστος με λουλούδια. Τον είχαν στολίσει οι κοπέλες του χωριού με πολλή φροντίδα. Έπρεπε να είναι ωραίος, όπως εκείνος ήταν "ωραίος κάλλει παρα πάντας ανθρώπους" Τα παιδιά περνούσαν τρεις φορές σταυρωτά κάτω από τν Επιτάφιο, για να είναι άτρωτα από κάθε κακό όλο τον χρόνο.
Το διάστημα που μεσολαβούσε από τον Εσπερινό ως τον Ορθρο του Μεγάλου Σαβββάτου, το "Ζωή εν τάφω", κορίτσια ανύπαντρα μαζεύονταν γύρω στον Επιτάφιο για να μοιρολογήσουν τον Χριστό, να πουν το μοιρολόγι της Παναγίας "Ω γλυκύ μου Εαρ".
Το δικαίωμα τούτο αποκτούσαν αυτόματα εκείνες οι κοπέλες που όλη την ημέρα την αφιέρωσαν στο στόλισμα του Επιταφίου.
Το μοιρολόγι τούτο με τους άτεχνους αλλά δραματικούς στίχους και την βαθιά συγκινησιακή μελωδία του ιστορεί και εκφράζει όλον τον πόνο και το σπαργμό της "μάνας", είναι ένας αληθινός "Επιτάφιος Θρήνος."

"Σήμερα μαύρος σήμερα μαύρη μέρα,
σήμερα όλα θλίβονται και τα βουνά λυπούνται,
σήμερα έβαλαν βουλή οι άνομοι Εβραίοι
οι άνομοι και τα σκυλιά οι τρισκαταραμένοι,
για να κρεμάσουν το Χριστό των πάντων Βασιλέα"

Read more...